Xoan “hút” du khách

Hát xoan say lòng du khách

Hát Xoan là nghệ thuật trình diễn hát thờ Vua Hùng, mang đậm nét văn hóa của nhân dân Đất Tổ. Hát Xoan giờ đây không chỉ được tôn vinh, lan tỏa trong đời sống mà còn được ví như "sứ giả văn hóa" để phát triển du lịch.  

Về Phú Thọ, suốt những ngày mùa xuân, dịp Giỗ Tổ Hùng Vương, đâu đâu cũng rộn ràng lời ca xoan ghẹo. Cùng với 4 làng xoan cổ (An Thái, Kim Đức, Phù Đức, Thét), người dân ở tất cả các làng huyện, thị, thành trong tỉnh Phú Thọ đều say sưa hát xoan. 

Tiếng xoan vang lên từ trong các trường học mỗi sớm, từ các đình làng, nhà văn hóa thôn mỗi tối. Trẻ già, trai gái đều hát. Chỉ cần vài cái trống con gõ tum tum giữ nhịp, thế là hát. Hát múa say sưa. Hát để đi dự lễ, dự hội. Hát để chào mừng khách tới chơi nhà, khi đón khách du lịch…

Du khách quốc tế được các nghệ nhân và đào, kép của phường xoan An Thái hướng dẫn múa, hát xoan. Ảnh: H.N

Du khách quốc tế được các nghệ nhân và đào, kép của phường Xoan An Thái hướng dẫn múa, hát biểu diễn hát Xoan. Ảnh: H.N

Lâu nay, vào mỗi dịp cuối tuần, nghệ nhân nhân dân Nguyễn Thị Lịch - trùm phường Xoan An Thái (xã Phượng Lâu, TP.Việt Trì) cùng nhóm chị em hát xoan lại vận áo váy thật đẹp, để diễn xướng hát xoan đón chào những đoàn khách du lịch. Sân đình An Thái cũng vì thế mà đông người, vui nhộn hơn.

Mở màn diễn xướng hát Xoan là "Nhập tịch mời Vua" với muôn phách nhịp lảy lên đua cùng những điệu tay uốn, cứ đung điêng huyền diệu theo trống gõ. Nối liền là làn "Hát ru-Mời rượu". Lúc này, những xoan nữ khéo léo bầu rượu trên tay rót từng chén hạt mít. Và nghệ nhân Lịch lời êm như hát, ngân nga: "Ai được chén rượu này trường sinh bất lão...", còn những du khách vui và hào hừng, chẳng ngại ngần nâng chén uống luôn cảm tạ. Rồi "Mó cá" xướng lên, cả đoàn khách bị mê hoặc đã hòa vào  vòng tròn cùng vui múa xoan tự lúc nào...

Hát Xoan được thực hành trình diễn ở các di tích đình, đền, miếu. Đây chính là không gian diễn xướng, không gian văn hóa đảm bảo sức sống bền vững của di sản hát Xoan. Cũng là nét riêng, điểm thu hút để Phú Thọ có thể "đối nội, đối ngoại" khi mời gọi du khách, người dân trong nước và bạn bè quốc tế đến với Đất Tổ. Ảnh: H.N

Những người "giữ lửa" cho hát Xoan không chỉ là các cụ cao niên vào tuổi thất thập mà còn có cả các cháu thiếu niên nhi đồng. Phường Xoan An Thái là một trong 4 phường Xoan gốc của tỉnh Phú Thọ, hiện có hơn 100 thành viên với 5 thế hệ nối tiếp nhau, trong đó thành viên nhỏ tuổi nhất là 6 tuổi. Hoan Nguyễn

Chị Natasha Neustaedter Barg – người Canada, trong chuyến đến thăm đình An Thái, bày tỏ: "Thật là tuyệt vời. Đây là một loại hình biểu diễn rất hay. Tôi cảm thấy rất thích thú và hạnh phúc khi được hòa vào một phần văn hóa của các bạn".

Ở đình An Thái, đình Hùng Lô, miếu Lãi Lèn, từ khi hát xoan được UNESCO vinh danh di sản, và nhất là khi Việt Trì được Thủ tướng phê duyệt hướng tới thành phố du lịch về cội nguồn dân tộc Việt Nam, đã nhiều năm qua tấp nập đón khách trong nước và bạn bè quốc tế.

Cùng với Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương, hát xoan đang được trình diễn lung linh hơn và di sản này cũng được trao truyền khá hiệu quả. Hiện nay toàn tỉnh Phú Thọ đã có hơn 100 nghệ nhân có khả năng truyền dạy và hàng trăm nghệ nhân kế cận, còn các câu lạc bộ xoan đã xuất hiện khắp nơi với hàng ngàn người tham gia.

Đất Tổ thực sự đang có giải pháp khéo léo khi đưa xoan ra "đối ngoại", lan tỏa xoan đến với bạn bè quốc tế. Ông Nguyễn Đắc Thủy - Giám đốc Sở VHTTDL Phú Thọ cho biết, hát xoan nay đã vang vọng khắp miền Đất Tổ, lan rộng đến nhiều địa phương trong cả nước. Hát xoan còn lan tỏa đến các vùng dân tộc thiểu số, đồng bào hát múa thuần thục... Điều này làm du khách ngạc nhiên khi đến thăm các câu lạc bộ xoan và dân ca ở các huyện Thanh Sơn, Yên Lập, Tân Sơn - nơi có đa số đồng bào Mường, Dao cư trú.

Những năm gần đây, các chương trình biểu diễn hát xoan luôn được khách du lịch đặc biệt quan tâm khi về Phú Thọ. Trong đó sản phẩm "Hát xoan làng cổ" do Sở VHTTDL xây dựng, đã thực sự trở thành sản phẩm du lịch đặc trưng của Phú Thọ.

Sự độc đáo, ý nghĩa của "Hát Xoan làng cổ" là gắn chương trình với các điểm du lịch di sản văn hóa. Ước tính, trung bình mỗi năm Trung tâm Thông tin xúc tiến du lịch Phú Thọ thực hiện tư vấn, hỗ trợ thông tin, phục vụ đón tiếp, thuyết minh hướng dẫn tham quan du lịch Phú Thọ cho trên 500 đoàn khách, với tổng số trên 2 triệu lượt khách. Trong đó du khách lựa chọn chủ yếu các điểm tham quan, trải nghiệm như: đình Hùng Lô, miếu Lãi Lèn (TP. Việt Trì), đình Do Nghĩa (huyện Lâm Thao), đình Đào Xá (huyện Thanh Thủy)...

Nhiều công ty lữ hành đã quan tâm xây dựng tour du lịch gắn với chương trình hát xoan: Du lịch trải nghiệm Châu Á, Vietrantour, Saigontourist, Golden tour, Neworient tour, Newstar tour, Nam Thanh travel, Fivestar tour, Vinatour... Khách đến từ các nước được tham dự hát xoan tại các đình làng cổ, cảm nhận lòng hiếu khách, sự thanh bình của làng quê, không chỉ bày tỏ sự ngạc nhiên, thích thú mà còn thể hiện những tình cảm nồng nhiệt, vượt qua rào cản khác biệt về ngôn ngữ, văn hóa, trao những ánh mắt trìu mến, cái bắt tay thân thiện, cái ôm ấm áp dành cho các đào, kép, nghệ nhân của phường xoan.

Tới đây, trong tour du lịch tại Phú Thọ, du khách ngoài  tham quan các di tích lịch sử văn hóa từ thời đại Hùng Vương, được tham quan, trải nghiệm các làng nghề truyền thống, sẽ được thưởng thức hát xoan và được các nghệ nhân, đào kép xoan hướng dẫn múa, hát biểu diễn cùng phường xoan. "Làm vậy, du khách có thể cảm nhận thêm những giá trị văn hóa gắn kết cộng đồng của hát xoan" - ông Nguyễn Đắc Thủy kỳ vọng.